مغز را بهتر بشناسیم

هر حیوانی مانند پستانداران، پرندگان، خزندگان، ماهی ها، دوزیستان – همانند انسان دارای اندامی به نام مغز است. اما مغز انسان منحصر به فرد است. اگر چه مغز ما بزرگترین مغز در میان جانداران نیست، به ما قدرت صحبت کردن، تصور و حل مشکل را می دهد. این واقعا ارگانی شگفت انگیز است.

مغز تعداد باور نکردنی از وظایف از جمله موارد زیر را انجام می دهد:

دمای بدن، فشار خون، ضربان قلب و تنفس را کنترل می کند.

مغز سیل اطلاعاتی را از حواس های مختلف خود (دیدن، شنیدن، بوییدن، مزه کردن و لمس کردن) درباره جهان اطراف شما می پذیرد.

هنگام حرکت، صحبت کردن، ایستادن یا نشستن، و تکان دادن اشیا شما را کنترل می کند.

به شما امکان می دهد تا احساسات، رویاها، و افکار خود را داشته باشید.

تمام این وظایف تنظیم و هماهنگ شده توسط عضوی می باشد که به اندازه یک گل کلم کوچک است.

مغز، ستون فقرات و اعصاب محیطی یک سیستم پیچیده و یکپارچه اطلاعات پردازش و کنترل است که به عنوان سیستم عصبی مرکزی شناخته می شود. در کنار هم، تمام جنبه های آگاهانه و ناخودآگاه زندگی شما را تنظیم می کنند. مطالعه علمی مغز و سیستم عصبی به نام علوم اعصاب و یا نوروبیولوژی است.

مغز شما از تقریبا 100 میلیارد سلول عصبی ساخته می شود که نورون نامیده می شود. نورون ها توانایی شگفت انگیز را برای جمع آوری و انتقال سیگنال های الکتروشیمیایی دارند

نورونها مشابه دیگر سلول ها هستند، اما جنبه الکتروشیمیایی آنها را قادر می سازد سیگنال هایی را در فاصله های طولانی ارسال کنند.

نورونها سه بخش اساسی دارند:

بدن سلولی. این قسمت اصلی شامل تمام اجزای لازم سلول است، مانند هسته (حاوی DNA)، سلول اندوپلاسمی و ریبوزوم (برای ساخت پروتئین ها) و میتوکندری (برای ساختن انرژی).

آکسون، که همانند کابل پیام الکتروشیمیایی (ضربان عصبی یا پتانسیل عمل) را در طول سلول حمل می کند. با توجه به نوع نورون، آکسون ها می توانند مثل عایق سیم الکتریکی با یک لایه نازک از غلاف میلین پوشیده شوند،. میلین از چربی و پروتئین ساخته شده است و به سرعت انتقال یک ضربه عصبی به یک آکسون طولانی کمک می کند. نورونی های میلینی به طور معمول در اعصاب محیطی (نورون های حسی و حرکتی) یافت می شوند، در حالی که نورون های غیر میلینین در مغز و نخاع یافت می شوند.

دندریت ها یا انتهای عصبی. این استطاله های کوچک باعث اتصال به سلول های دیگر می شود و اجازه می دهد که نورون با سلول های دیگر ارتباط برقرار کند یا محیط را درک کند. دندریت ها را می توان در یک یا هر دو انتهای یک سلول مشاهده کرد.

نورون ها اندازه های مختلفی دارند. به عنوان مثال، یک نورون حسی از نوک انگشت شما دارای یک آکسون است که تمام طول بازو را می پیماید تا به مغز برسد، در حالی که یک نورون در مغز ممکن است تنها چند میلی متر طول داشته باشد.

بسته به عملکرد نرون ها متفاوت هستند. نورونهای حرکتی که کنترل انقباض عضلات را دارند، در یک طرف بدنه سلول قرار دارد، در انتهای دیگر دندریت ها که از طریق یک آکسون بلند به بدنه سلول وصل می شوند.

نورونهای حسی در هر دو انتهای خود دندریت دارند، و توسط یک آکسون طولانی با بدنه سلول در وسط متصل می شوند. اینترنئورونها یا نورونهای بینابینی اطلاعات بین نورونهای حرکتی و حسی را حمل می کنند.

این اعضای اساسی سیستم عصبی نیز با توجه به عملکرد آنها متفاوت است.

نورونهای حسی سیگنال هایی را از قسمت های بیرونی بدن (محیط) خود به سیستم عصبی مرکزی انتقال می دهند.

نورون حرکتی یا موتونرون ها سیگنال ها را از سیستم عصبی مرکزی به قسمت های بیرونی بدن شما (عضلات، پوست، غدد) حمل می کند.

اینترنئورون ها نورون های مختلف را درون مغز و نخاع متصل می کنند.

ساده ترین نوع مسیر عصبی یک مسیر رفلکس تک سیناپسی (تک اتصال) مانند رفلکس زانو است. هنگامی که پزشک با یک چکش لاستیکی نقطه مناسب را در زانوی شما با ضربه تحریک می کند، گیرنده ها از طریق یک نورون حسی سیگنال را به طناب نخاعی می فرستند. نورون حسی این پیام را به یک نورون حرکتی منتقل می کند که عضلات پای شما را کنترل می کند. پالس های عصبی در نورون حرکتی پایین آمده و منجر به انقباض عضلانی می شوند. این پاسخ یک حرکت عضلانی شدید است که به سرعت اتفاق می افتد و در مغز پردازش نمی شود. انسانها رفلکس های این چنینی زیادی دارند، اما هر چه پیچیده تر شوند این رفلکسها پیچیده تر خواهند شد و مغز هم در بسیاری از آن ها درگیر می شود.

مغز دارای بخش های زیر است:

ساقه مغز، که شامل مدولا (بخش بزرگی از نخاع فوقانی)، پون و مغز میانی هستند. مغز رفلکس ها و عملکرد های خودکار (ضربان قلب، فشار خون)، حرکات اندام و عملکردهای احشایی (هضم، ادرار) را کنترل می کند.

مخچه اطلاعاتی از سیستم ویستیبولار را نشان می دهد که موقعیت و حرکت را نشان می دهند و از این داده ها برای هماهنگ کردن حرکات اندام استفاده می کند.

هیپوتالاموس و غده هیپوفیز مسئولیت توابع فکری، درجه حرارت بدن و پاسخ های رفتاری مانند تغذیه، نوشیدن، پاسخ جنسی، خشونت و لذت را دارند.

مخ (کورتکس مغزی و یا قشر نیز نامیده می شود) شامل قشر، دستگاه های زیادی فیبر (جسم پینه ای) و برخی از سازه های عمیق تر (عقده های قاعده ای، آمیگدال و هیپوکامپ). این بخش ها ادغام اطلاعات از تمام اندام های حسی، آغاز حرکت، کنترل احساسات و حافظه و فرایندهای تفکر را در زمره وظایف خود دارند.

مغز پایینی شامل نخاع، ساقه مغز و دیانسفال می شود. مغز میانی خود شامل مدولا، جسم پینه ای، مغز میانی، هیپوتالاموس و تالاموس است.

در هر یک از این ساختار ها، مراکز سلولی عصبی وجود دارند که به نام هسته شناخته می شوند، که برای عملکردهای خاص (تنفس، تنظیم قلب، خواب) تخصصی شده اند.

مدولا- مدولا حاوی مرکزی برای تنظیم فشار خون و تنفس، و همچنین بخشی برای توزیع اطلاعات برآمده از ارگان های حسی است که از اعصاب جمجمه ای می آید.

جسم پینه ای- این بخش حاوی مرکزیست که اطلاعات حرکت و موقعیت را از مخچه به قشر می دهد. همچنین شامل هسته هایی است که در تنفس، چشایی و خواب دخالت دارند و مدولا را به مغز میانی متصل می کند.

مغز میانی شامل مراکزی است که بخش های مختلف مغز را درگیر در عملکرد حرکتی (مخچه، عقده های قاعده ای ، قشر مغزی)، حرکات چشم و کنترل شنوایی مرتبط می کند. یک بخش، به نام substantia nigra، درگیر حرکت های ارادی است. هنگامی که این بخش عمل نمی کند، حرکات لرزشی همانند علایم بیماری پارکینسون تجربه می شود.

تالاموس – تالاموس مسیرهای حسی ورودی به مغز را به مناطق مناسب قشری ارتباط می دهد، موجب آگاه شدن از اطلاعات حسی شده و در تبادل اطلاعات حرکتی بین مخچه، عقده های قاعده ای و قشر مغز شرکت می کند.

هیپوتالاموس – هیپوتالاموس حاوی مرکزی است که ترشحات هورمونی را از غده هیپوفیز کنترل می کند. این مراکز بر تولید مثل جنسی، خوردن، نوشیدن، رشد و رفتار مادران نظیر شیردهی (تولید شیر در پستانداران) نظارت دارند. هیپوتالاموس نیز در تقریبا در همه جنبه های رفتار، از جمله “ساعت” بیولوژیکی شما، دخیل است که با چرخه تاریکی و روشنی (ریتم های روزانه) مرتبط است